Topraklama Çeşitleri

Elektrik tesislerinde topraklamalar canlıların güvenliği ve işletme araçlarının daha iyi çalışabilmesi için gereklidir. Topraklama çeşitleri; Koruma Topraklaması, İşletme Topraklaması, Fonksiyon Topraklaması gibi. Şimdi bunların detaylarını açıklayalım.

Topraklama Nedir

Elektrikli işletme araçlarının (generatör, transformatör, motor, kesici, ayırıcı, direk, aydınlatma armatürü, buz dolabı, çamaşır makinası v.b.) aktif olmayan (normal işletmede gerilim altında olmayan) metal kısımlarının bir iletken üzerinden toprakla birleştirilmesidir.

Topraklama Çeşitleri

Topraklamalar elektrik tesislerinde belirli amaçlarla yapılır. Her bir topraklama çeşidinin amacı sonuç itibari ile aynıdır. Şimdi bu çeşitlere örnek verelim

Topraklama çeşitlerini amacına göre 4 farklı şekilde sınıflandırılabiliriz

• Koruma topraklaması
• İşletme Topraklaması
• Fonksiyon Topraklaması

Koruma Topraklaması

İnsanları tehlikeli dokunma gerilimlerine karşı korumak için işletme araçlarının aktif olmayan metal kısımlarının topraklanması. (Normal şartlarda gerilim altında olmayan kısımlar)

Koruma topraklamasının etki şekli:
A- Topraklanacak cihaz veya bölüm ile referans toprak (topraklanan nesnenin elektrodundan oldukça uzak, en az 20 m, bir toprak parçası) arasındaki direncin (topraklama direnci, elektrot yayılma direnci) olabildiğince küçük olmasını sağlamak,
B- Bu suretle doğacak hata akımlarını yeteri kadar büyültmek ve bu sırada dokunma gerilimini tehlike sınırları içinde tutmak,
Bu maksatla yapılan topraklamaya Koruma Topraklaması denmektedir.

İşletme Topraklaması

İşletme akım devresinin, tesisin normal işletilmesi için topraklanması. (Aktif kısımların topraklanması. Normal şartlarda gerilim altında olabilen kısımlar)

İşletme topraklamasının etki şekli:
Şebekelerde arızasız normal işletme durumunda nötr noktasının toprağa karşı gerilimi, dengeli yük hali için, sıfır kabul edilir. Bir fazda faz-toprak kısa devresi meydana gelmesi halinde nötr noktası topraklanmamış ise, nötr noktası gerilimi faz-nötr gerilimine, arızasız fazların gerilimi de toprağa karşı faz arası gerilime ulaşır. Yalıtım bakımından istenmeyen bu durumu önlemek için nötr noktasının topraklanması yoluna gidilir. Diğer taraftan topraklama ile şebeke için sabit potansiyelli bir nokta elde edilir. Şebekede oluşan geçici aşırı gerilimler üzerinde de topraklamanın etkisi vardır.
İşletme esnasında gerilim altında olabilen noktaların topraklanmasına İşletme Topraklaması adı verilir.

Fonksiyon Topraklaması

Bir iletişim tesisinin veya bir işletme elemanının istenen fonksiyonu yerine getirmesi için yapılan topraklama.
Yıldırım etkilerine karşı koruma, raylı sistem topraklaması, İletişim tesisleri işletme topraklaması.

Fonksiyon topraklaması:
Dönüş hattı olarak toprağı kullanan iletişim tesislerinin çalışabilmesi için yapılan işletme topraklamasına Fonksiyon Topraklaması denmektedir.
Raylı sistem topraklaması, parafudrların topraklaması da bu sınıf içinde düşünülmektedir.