Kompanzasyon Nedir
Kompanzasyon, endüktif veya kapasitif yüklerin oluşturduğu faz kaymasını sıfıra yakın tutma işlemidir. Bu sayede voltaj ve akım arasındaki faz kayması minimize edilir. Kompanzasyon, motorlu ve balastlı ürünlerin çalışması için ihtiyaç duyulan reaktif enerjiyi karşılar.
- Aktif Güç (P): Aktif güç, rezistif yüklerin harcadığı gücü ifade eder ve birimi Watt’tır. Elektrikte iş yapan güçtür.
- Reaktif Güç (Q): Reaktif güç, manyetik devrenin uyartımı için çekilip bir sonraki döngüde geri iade edilen gücü ifade eder. Endüktif yüklü devrelerde görülür ve birimi VAr’dır.
- Görünür Güç (S): Bir alternatif akım devresinde, kaynak gerilimi ile toplam akımının etkin değerlerinin çarpımıdır. Görünür güç, aktif ve reaktif güçlerin karelerinin toplamının karekökü ile hesaplanır.
Kompanzasyon Neden Önemlidir?
Kompanzasyon, enerji verimliliğini artırır, enerji kayıplarını azaltır ve elektrik sistemlerinin kalitesini yükseltir. Ayrıca, elektrik faturalarını düşürmeye yardımcı olur.
Kompanzasyon Panosu ve Bakımı
Kompanzasyon panosu, tesisatın reaktif enerji tüketimini belirli bir oranda tutarak enerji verimliliğini artırır. Ancak, kompanzasyonun etkinliğini sağlamak için panonun düzenli olarak bakımının yapılması gerekmektedir. Mevsim geçişleri ve tüketim alışkanlıklarına bağlı olarak değişen sistem, deneyimli mühendis ve teknikerler tarafından sürekli kontrol altında tutulmalıdır.
Kompanzasyon Bakımının Önemi
Kompanzasyon panosunda bulunan tüm elektrik malzemeleri ömürlü sarf ürünleridir. Eksik veya düzensiz bakım, faturanızın yükselmesine ve reaktif ceza ödemenize neden olabilir. Bu nedenle, kompanzasyon panosunun düzenli bakımı alanında uzman teknikerler tarafından yapılmalıdır.
Neler Okuyacaksınız
Kompanzasyon Panosu Malzemeleri
Kompanzasyon panosu malzemeleri şunlardır;
- Reaktif Güç Kontrol Rölesi
- Kondansatör Bankları
- Reaktörler
- Kontaktörler
- Sigortalar, TMŞ
- Kablolar
- Akım Trafoları
- Endüktif Yük Sürücüsü
Kompanzasyonun Faydaları Nelerdir
İşletmelerde kompanzasyonun faydaları şunlardır;
- Şebekeden çekilen reaktif enerji en aza indirilir.
- Reaktif enerji tüketimi düşeceğinden elektrik faturası azalır
- Elektriksel kayıplar ve gerilim düşümleri azalır.
- Kompanzasyon kablo kesitleri daha küçük seçilebilir.
- İletim ve dağıtım tesislerinin kapasite ve verimi yükselir.
- Trafoların gücü daha düşük seçilebilir.
Elektrik dağıtım şirketlerine kompanzasyonun faydaları şunlardır;
- İletkenler daha az akım taşıyacağından ince kesitte seçilir.
- Aynı iletim hattından daha fazla aktif enerji iletileceğinden üretim, iletim ve dağıtım tesislerinde kapasite – verim yükselir.
- Enerjinin üretim ve satış maliyeti azalır.
- Alternatör ve transformatörlerin gücü daha küçük tutulur.
- Dağıtım hatlarında kayıplar ve gerilim düşümü azalır.
Kompanzasyon Olmazsa Ne Olur
Kompanzasyon olmazsa;
• Şebekede güç kayıplarına neden olur,
• Üretim ve dağıtım sisteminin kapasitesini azaltır,
• Gerilim düşmesinin, taşınan gücü sınırladığı dağıtım hatlarında, enerji taşıma kapasitesinin
düşmesine neden olur.
Bu nedenle, aşırı yüklenmeler ve gerilim düşmelerinin önlenmesi için
gereklidir. Şebekeden en verimli şekilde faydalanılabilmesi için, reaktif yüklerin oluştukları
noktada kompanze edilmesi ve giderilmesi zorunludur. Kompanzasyon panosu kurmak ile yükümlü aboneler, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu kararı ile belirtilmiş sınırlar dahilinde, kompanze edilmiş elektrik tüketmek zorundadırlar. Aksi durumda aboneler, reaktif bedel ödemek ile yükümlüdür.
Kompanzasyon Sistemi Zorunlu Mu
Daha öncede bahsettiğimiz gibi reaktif enerjinin kompanze edilmesi, şebeke taşıma kapasitesini arttırmasından ve enerjinin israfını önlemesinden dolayı ülke ekonomisi için vazgeçilmezdir ve Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından zorunlu hale getirilmiştir. Sözleşme gücü 9 kW ve üzerinde olan tüm abonelerin elektrik sistemlerini kompanze etmesi zorunludur.
