Kompanzasyon Nedir

Elektrikte kompanzasyon, elektrik sistemlerindeki verimsiz güç akışını düzenleyen ve enerji tasarrufu sağlayan bir sistemdir. Endüktif yükler (motorlar, transformatörler, floresan lambalar) çalışmak için manyetik alan oluşturur. Bu alanı oluşturmak için çekilen ancak işe dönüşmeyen güce reaktif güç denir.

Kompanzasyon, bu reaktif gücü kondansatör bankları kullanarak üreterek şebekeden çekilmesini engeller. Böylece:
✔️ Güç faktörü (Cos φ) düzelir.
✔️ Enerji kayıpları azalır.
✔️ Trafo ve hat kapasitesi artar.
✔️ Reaktif elektrik cezalarından kurtulursunuz.

2. Kompanzasyon Panosu Bileşenleri ve Görevleri

Bileşen	Görevi	Kritik Özellikler
Reaktif röle	Güç faktörünü ölçer	0.80-1.00 arası hassasiyet
Kondansatör bankı	Reaktif güç üretir	400V-50Hz uyumlu
Harmonik filtre	Elektriksel gürültüyü engeller	%5-7 harmonik distorsiyon
Kontaktör	Devre açma/kapama	10.000 işlem ömrü

3. Kompanzasyon Yönetmeliği ve Zorunluluklar

✔ 9 kW ve üzeri tüm ticari/endüstriyel tesislerde zorunlu
✔ Cosφ 0.95 altında olan işletmelere reaktif enerji cezası uygulanır
✔ Yılda 1 kez yetkili firma tarafından periyodik kontrol şartı

Tablo: Reaktif Ceza Sınır Değerleri

Abone Grubu	İzin Verilen Reaktif Oran
Ticarethane	%33 (Belirli bir güce kadar)
Sanayi	%20 (Belirli bir güce kadar)
OSB	%20 (Belirli bir güce kadar)

🔧 Kompanzasyon Sistemi Bakımı Nasıl Yapılır?

Düzenli bakım, sistemin ömrünü uzatır ve verimliliği garantiler.

1. 🔍 Görsel Kontrol: Kondansatörlerde şişme, kaçak, kabarma, bağlantı noktalarında oksitlenme olup olmadığı kontrol edilir.
2. 🧼 Temizlik: Toz ve kirlenme, elemanların aşırı ısınmasına ve arızalanmasına neden olur. Periyodik olarak temizlenmelidir.
3. 🔌 Bağlantı Sıkılığı Kontrolü: Vibrasyon nedeniyle gevşeyen bağlantılar, ısınmaya ve enerji kaybına yol açar. Tüm bağlantılar sıkılmalıdır.
4. 🌡️ Termal Kamera ile Kontrol: Panodaki gevşek bağlantılar, aşırı ısınan kondansatör veya kontaktörler termal kamera ile tespit edilebilir. Bu, olası bir arızayı önceden engeller.
5. 🧪 Röle ve Kondansatör Testi: Kompanzasyon rölesinin doğru çalıştığı ve kondansatör kapasite değerlerinin nominal değerlerde olduğu kontrol edilmelidir.
6. ⚙️ Kontaktör ve Sigorta Kontrolü: Kondansatörleri devreye alıp çıkaran kontaktörlerin kontakları aşınmış olabilir. Kontrol edilmeli ve gerekirse değiştirilmelidir.
7. 📋 Kayıt Tutma: Yapılan tüm bakım ve kontroller kayıt altına alınmalıdır. Bu, sorunların izlenebilirliğini sağlar.

⏰ Bakım Periyodu: Ortam koşullarına bağlı olarak yılda en az 1 kez yapılmalıdır.

📊 Kompanzasyon ve Sayaç Takibi

Enerji dağıtım şirketleri (örneğin, BEDAŞ, AYEDAŞ, OEDAŞ) endüktif reaktif ve kapasitif reaktif tüketim için sınır değerler getirmiştir. Bu sınırları aşmanız durumunda reaktif elektrik cezası ödersiniz.

✅ Sınır Değerler ve Hesaplama:

• Endüktif Reaktif (İndüktif) Tüketim: Enerjiyi manyetik alan olarak depolayan yüklerden kaynaklanır. (Motorlar, bobinler)
  • Sınır: Çekilen aktif enerjinin %20’si‘ni geçmemelidir.
  • Formül: Endüktif Reaktif Enerji (kVARh) ≤ 0.20 x Aktif Enerji (kWh)
• Kapasitif Reaktif Tüketim: Kompanzasyon sistemi aşırı derecede reaktif güç ürettiğinde oluşur. Bu da şebeke için zararlıdır.
  • Sınır: Çekilen aktif enerjinin %15’i‘ni geçmemelidir.
  • Formül: Kapasitif Reaktif Enerji (kVARh) ≤ 0.15 x Aktif Enerji (kWh)

📈 Sayaç Takibi Nasıl Yapılır?

1. Aylık Faturanızı Kontrol Edin: Faturanızda “Reaktif Tüketim Bedeli” veya benzeri bir kalem olup olmadığına bakın. Varsa, kompanzasyon sisteminiz yetersiz kalıyor veya arızalı demektir.
2. Aylık Sayaç Okumalarınızı Kaydedin: Her ay, aynı gün aktif (kWh), endüktif reaktif (kVARh) ve kapasitif reaktif (kVARh) sayaç değerlerini not alın.
3. Kendi Hesaplamanızı Yapın:
   • Endüktif Kontrol: (Ay Sonu End. kVARh - Ay Başı End. kVARh) ≤ 0.20 x (Ay Sonu kWh - Ay Başı kWh)
   • Kapasitif Kontrol: (Ay Sonu Kap. kVARh - Ay Başı Kap. kVARh) ≤ 0.15 x (Ay Sonu kWh - Ay Başı kWh)
4. Sürekli İzleme Cihazı Kullanın: Profesyonel çözüm için, kompanzasyon panosuna entegre reaktif izleme röleleri veya akıllı enerji yönetim sistemleri kullanabilirsiniz. Bu cihazlar, güç faktörünü ve reaktif gücü gerçek zamanlı olarak izleyerek sizi uyarır.

🏆 Antalya Kompanzasyon

Kompanzasyon, bir masraf değil, yatırımdır. Doğru kurulmuş ve düzenli bakımı yapılan bir kompanzasyon sistemi:

• ✔️ Elektrik faturalarında %30’a varan tasarruf sağlar (cezalardan kurtularak).
• ✔️ Enerji kalitesini yükseltir.
• ✔️ Ekipmanların ömrünü uzatır.
• ✔️ Kuruluşunuzun enerji verimliliği konusundaki ciddiyetini gösterir.

Bu nedenle, sistemin periyodik olarak yetkili elektrikçiler tarafından kontrol edilmesi ve sayaç değerlerinin takip edilmesi çok önemlidir.